علائم و درمان بیماری لیکن پلان

بیماری لیکن پلان (Lichen Planus) یک بیماری ژنتیکی خارش دار مزمن پوست است که به طور شایع به شکل پاپول (ضایعات کوچک برجسته بنفش رنگ) در نواحی مچ دست، پا و دیگر نواحی بدن مانند پوست نواحی تنه و اندام تناسلی بروز می کند که در صورت درمان نشدن بزرگتر شده و موجب عوارض جدی می شود.

انواع بیماری لیکن پلان

بیماری لیکن پلان انواع مختلفی دارد که علاوه بر پوست میتواند مناطق دیگر را نیز درگیر کند و بر اساس اندام و عضوی که درگیر می‌کند می تواند شامل موارد زیر باشد:

لیکن پلان پوستی

لیکن پلان تناسلی

لیکن پلان مویی و ناخن

لیکن پلان دهانی

این عارضه در موارد نادر در مخاط دهان، اندام تناسلی، پوست سر و مو، ناخن و صورت بدون خارش آشکار شود که در این صورت باعث ریزش مو، تخریب ناخن و زخمهای مقاوم دهانی و حتی تخریب موضعی پوست صورت با ایجاد لک تیره می شود.1

علل لیکن پلان

این بیماری در میان مردمان جهان بین ۱ تا ۲ درصد شایع است ولی دقیقاً مشخص نیست که چه چیزی موجب بروز لیکن پلان می‌شود. با این حال متخصصان بر این گمان اند که یک سری علل و عوامل ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند. این عوامل عبارت اند از:

واکنش خودایمنی

سیستم ایمنی بدن، سعی بر  آن دارد که از بدن در برابر عفونت و هر گونه مورد مهاجم خطرناک محافظت کند. این سیستم، این کار را با تولید آنتی بادی‌هایی که به ویروس‌ها و باکتری‌های مضر حمله می‌کنند انجام می‌دهد. اما در افرادی که به لیکن پلان مبتلا می‌شوند سیستم ایمنی بدن بیش از اندازه فعال است و با تولید آنتی بادی‌هایی بی شمار موجب بروز التهاب در پوست می‌شود.

این واکنش غیر نرمال سیستم ایمنی را اصطلاحاً واکنش خودایمنی می‌گویند و طبق توضیحاتی که داده شد ممکن است یکی از علل بروز بیماری لیکن پلان باشد.

واکنش بدن به برخی داروها

بیماری لیکن پلان ممکن است در برخی موارد واکنشی به مصرف برخی داروها باشد. داروهایی که برای درمان بیماری‌های قلبی، آرتریت، فشار خون بالا، مالاریا و دیابت مورد مصرف قرار می‌گیرند از جمله داروهایی هستند که می‌توانند سبب بروز لیکن پلان شوند. افزون بر این موارد، برخی از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و برخی از آنتی بیوتیک‌ها نیز ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند.

در صورتی که لیکن پلان ناشی از واکنش به برخی از داروها باشد، باید حتماً در صورت توقف مصرف داروها لکه‌های این بیماری نیز به تدریج از بین روند. البته اگر به بیماری لیکن پلان مبتلا هستید و از یکی از این داروها استفاده می‌کنید نباید برای از بین رفتن آن به طور خودسرانه اقدام به توقف مصرف داروهای تجویزی پزشک کنید، بلکه باید حتماً و حتماً با پزشک خود در این مورد مشورت کنید.

وجود فلز در دهان

اگر چه وضعیت وجود فلز در دهان کمیاب است، اما با این حال ممکن است موجب بروز بیماری لیکن پلان شود. البته پر کردن دندان با آمالگام و ورود فلز به دهان خیلی کمیاب نیست و این امر خصوصاً در زنان می‌تواند موجب بروز لیکن‌پلان شود. بخش عمده‌ای از پر کردن دندان با آمالگام را جیوه تشکیل می‌دهد، اما در صورتی که از ماده‌ای به جز جیوه برای پر کردن دندان استفاده شود احتمالاً بیماری لیکن‌پلان نیز در بدن از بین خواهد رفت.

سابقه خانوادگی

نوعی خاص و البته نادر از لیکن‌پلان با نام familial bullous lichen planus ممکن است در اثر سوابق خانوادگی و ارثی ایجاد شود، این در حالی است که سایر انواع این بیماری ارثی نیستند. نتیجه‌ی مطالعه‌ای که در این باب صورت گرفته نشان از آن دارد که در بیماری خاص familial bullous lichen planus بیش‌تر سطح پوست ساق پا است که درگیر لکه‌های لیکن‌پلان می‌شود و به تدریج این لکه‌ها به سطح ران نیز می‌رسند.

ضمناً این نوع از بیماری لیکن‌پلان عمدتاً لکه‌ها و علائم دهانی را شامل نمی‌شود.

هپاتیت C

برخی از محققان بر این باور اند که ممکن است میان بیماری هپاتیت C و لیکن‌پلان ارتباطی وجود داشته باشد. جالب است بدانید که بسیاری از افرادی که به بیماری هپاتیت C مبتلا هستند از بیماری لیکن‌پلان نیز رنج می‌برند. (هپاتیت C یک بیماری التهابی کبدی است که از ویروس هپاتیت C ناشی می‌شود.)

البته در راستای همین ارتباط بین هپاتیت C و لیکن‌پلان، برخی از متخصصین توصیه می‌کنند که افراد مبتلا به لیکن پلان حتماً یک آزمایش جهت تشخیص هپاتیت C بدهند.

سایر عفونت‌های ویروسی

ویروس هپاتیت C رایج‌ترین ویروسی است که می‌تواند لیکن پلان را به همراه داشته باشد، اما تنها ویروس ممکن نیست. برخی ویروس‌های دیگر نیز هستند که احتمال می‌رود در بروز لیکن پلان نقش داشته باشند از جمله:

Epstein-Barr
Cytomegalovirus
varicella zoster
human herpes
human papilloma (پاپیلومای انسانی)
human immunodeficiency (HIV)

استرس

استرس عامل بروز بسیاری از بیماری‌هاست، اما متأسفانه در جهان امروز بسیار شایع است. در خصوص این که استرس موجب بروز این بیماری می‌شود بحث وجود دارد اما شکی نیست که استرس می‌تواند وضعیت بیماری لیکن پلان را بدتر کند. مشاهده شده که در افراد مبتلا به افسردگی و اضطراب علائم بیماری لیکن پلان شدیدتر است. در مورد ژل لاغری گیاهی بیشتر بخوانید .2

چگونه متخصص پوست این بیماری را در شما تشخیص می دهد؟

بعضی از متخصصین در صورت وجود علائم آشکار با نگاه کردن به پوست و ناخن و دهان شما متوجه این بیماری می شوند. برخی دیگر در صورت داشتن شک به وجود این بیماری قسمتی از پوست شما را نمونه برداری کرده و توسط میکروسکوپ به بودن یا نبودن این بیماری پی می برند.

دندانپزشکان هم می توانند وجود این بیماری را در داخل دهان شما تایید کنند.

درمان

فعلا هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. این بیماری بصورت خود به خودی ممکن است خوب شود . اما اگر این بیماری شما را آزار می دهد پزشک متخصص پوست و مو می تواند برای تسریع در بهبود این بیماری و کاهش علائم آن از درمان های زیر استفاده کند:

آنتی هیستامین ها: که خارش را کم می کنند.

کورتیکواستروئید موضعی: نوع مالیدنی این دارو است که برای کاهش تورم و قرمزی استفاده می شود.

کورتیکواستروئید خوراکی: این دارو وقتی استفاده می شود که بیمار طی یک مدت طولانی درگیر این بیماری بوده است و یا پوست بیمار برجستگی ها و زخم های دردناک دارد.

پووا تراپی (PUVA THERAPY): یک نور درمانی است که به درمان کمک می کند.

رتینوئیک اسید: یا بر روی پوست قرار داده می شود و یا بصورت قرص شکل استفاده می شود و باعث بهتر شدن ضایعات پوست می گردد.

پماد تاکرولیموس و یا کرم پیمکرولیموسدرباره عوارض احتمالی درمان های بالا حتما از پزشک خود سوال کنید.

هنگامیکه این بیماری در داخل دهان بوجود بیاید اگر همراه با درد و علائم خاصی نباشد درمان خاصی لازم ندارد اما اگر با درد و سوزش و تاول و زخم همراه باشد باید آن را درمان کرد.

راه هایی برای جلوگیری از مبتلا شدن به لیکن پلان

لیکن پلان پوستی

استرس خود را کم کنید. استرس باعث افزایش گستردگی این بیماری می شود.

محل خارش را آرام خارش دهید. استفاده از یک پارچه سرد و یا استفاده از بلغور جو در حمام بسیار می تواند کمک کننده باشد.

سعی کنید بوسیله خاراندن، به پوست شما آسیب نرسد زیرا آسیب به پوست برای این بیماری مضر است.

لیکن پلان دهانی

اگر لیکن پلان در دهان شما ایجاد شد شما امکان ابتلا به سرطان دهان را دارید پس بهتر است موارد زیر را حتما رعایت کنید:

سیگار نکشید

استفاده از توتون ها و تنباکو را متوقف کنید

هر ۶ماه یکبار برای بررسی وجود سرطان دهان به یک دندانپزشک و یا متخصص پوست مراجعه کنید

از مواد غذایی که می تواند لیکن پلان را بدتر کند استفاده نکنید مانند میوه های ترش و آبمیوه ها و یا غذاهای ادویه دار و هرچیزی که می تواند لیکن پلان را بدتر کند.

از تنقلات ترد و شور ( مانند چیپس) و یا نوشیدنی های کافئین دار مانند نوشابه و چای پررنگ پرهیز کنید

برای لیکن پلان پوست سر و یا تناسلی هم حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید تا به شما با توجه به شرایط شما بگوید که چه راهکارهایی برای جلوگیری از گسترش آن وجود دارد.3


پی نوشت:
1.www.asreelm.com
2.www.ostadkar.pro
3.www.drmehrabian.com